Geluk begint in je brein

Geluk begint in je brein

‘Als mijn kind maar gelukkig is.’ Een vaak gehoorde uitspraak van ouders binnen het onderwijs.We komen nogal wat kinderen tegen die niet helemaal lekker in hun vel zitten. In het voortgezet onderwijs zijn er zelfs al jongeren met een burn-out. Zeker onder de meer- en hoogbegaafden is het een veel gehoorde zorgvraag van ouders:  ‘Hoe wordt mijn kind weer gelukkig?’ Het maakt hen niet uit wat het kind voor verrijkingsstof krijgt, hoeveel het kind mag compacten, wat voor ‘plusklassen’ er allemaal in het leven worden geroepen. Ze willen maar één ding: Hun kind weer gelukkig zien.

Als mijn kind maar gelukkig is

Geluk heb je zelf in de hand

Wist je dat je omstandigheden maar voor 10% bijdragen aan geluk? 50% is aanleg en 40% heb je zelf in de hand. (Lyubomirsky 2005). Geluk mag je dan ook zien als een werkwoord en dat wil zeggen dat er iets gedaan moet worden. We mogen het belang van gelukkig zijn niet onderschatten. Geluk verbetert je denkvermogen, het vergroot je alertheid, het maakt je beeld van de omgeving positiever en je kunt sneller problemen oplossen.

Goed voorbeeld doet goed volgen

Je kind kan daar zelf veel aan doen. Als ouder, en ook als leerkracht,  kun je hem daar enorm mee helpen. Als je zelf ook werkt aan je eigen geluk, breng je dat zeker over op je kind. Een kind doet namelijk niet wat jij zegt dat hij moet doen, maar hij doet wat jij doet.

Het maakbare brein

Het heeft er alles mee te maken dat je brein maakbaar is. Door neuroplasticiteit van je hersenen ben je in staat om de verbindingen in je brein continu te veranderen, te repareren, nieuwe neuronen aan te maken of oude af te voeren. Daardoor kun je jezelf dus trainen om gelukkiger te worden. Wat je je hersenen ook vraagt, ze zullen het proberen te doen. Als je vaak aan iets leuks denkt, zullen je hersenen hierop reageren door nieuwe neuronenbanen aan te maken, oude opnieuw te programmeren of verbindingen die je geluk in de weg staan te verzwakken.

Gewoontes

Je moet het wel echt willen en je zult ook vaak een aantal gewoontes moeten veranderen. Als je een nieuwe gewoonte wilt vormen of een oude gewoonte wilt stoppen, ga je bewust nieuwe positieve verbindingen maken in je brein.

Je kunt gedachten hebben die je liever niet wilt hebben. Door bewust aan de slag te gaan met deze belemmerende gedachten, kan het je lukken om daar verandering in te brengen. Het kan namelijk zo zijn dat je uit gewoonte vaak blijft hangen in negatieve emoties zoals spijt, woede of onvrede. Daardoor worden er in je brein verbindingen gemaakt en versterkt, die daarmee te maken hebben. Door die gewoonte wordt het gevoel alleen maar sterker. Maak van de positieve gevoelens en gedachten een gewoonte, door er veel aan te denken.

Hoe geven we dat aan onze kinderen mee?

Zoals we al aangaven: Goed voorbeeld doet goed volgen. Hoe beter je eigen voorbeeld is, hoe beter zij volgen. Het lijkt daarom belangrijk om eens bij jezelf na te gaan of jouw glas halfleeg is of halfvol. Hoe kijk jij zelf tegen de wereld aan? Kun je goed relativeren? Is iets erg of is iets jammer? Als iets jammer is, dan is het vaak nog prima op te lossen of is het een tijdelijk probleem. Erg is het pas als je bijvoorbeeld een levensbedreigende ziekte hebt, als een dierbare is overleden of als je probleem niet meer tijdelijk is. We spreken dan van een ernstige traumatische gebeurtenis.

Goed voorbeeld doet goed volgen

Uiteindelijk zijn problemen veel vaker jammer dan erg. Probeer er maar eens op te letten hoe vaak mensen zeggen: ‘Oh, wat erg!’ en vraag je dan eens af hoe erg het daadwerkelijk is. Stel die vraag ook gewoon aan je kind. ‘Is het erg of is het jammer?’

Door kinderen hiervan bewust te maken, help je ze om optimistische mensen te worden. Niet onbelangrijk want optimistische mensen leven gemiddeld een paar jaar langer dan de pessimisten. 

Het grootste verschil tussen de optimisten en de pessimisten is de manier waarop ze tegen gebeurtenissen aankijken. Optimisten zien slechte gebeurtenissen vooral als tijdelijk (met termen als ‘soms’ en ‘af en toe’). Bijvoorbeeld: ‘Soms lukt het me niet om mijn toets te leren.’ Pessimisten daarentegen zien ze als blijvend (met termen als ‘nooit’ en ‘altijd’). ‘Ik ga dit toch nooit leren.’ Voor de goede gebeurtenissen is er ook een verschil. Optimisten hebben de goede dingen aan zichzelf te danken (doorzettingsvermogen, karakter, vaardigheden). ‘Ik ben blij met mijn 8, want daar heb ik hard voor geleerd.’ Pessimisten zien dit weer als voorbijgaand (het lag aan hun humeur of inspanning). ‘Ik heb een 8 maar de volgende keer haal ik toch weer een onvoldoende.’

Pessimisten denken dat slechte gebeurtenissen hun eigen schuld zijn en de goede gebeurtenissen op toeval berusten. Optimisten zien de slechte gebeurtenissen als oplosbaar, er is altijd iets aan te doen. Het volgende schema maakt alles nog eens duidelijk.

Tips voor aan de keuketafel?

Er zijn nogal wat dingen die je kunt doen om optimistischer en gelukkiger te worden. Serotonine en dopamine spelen een belangrijke rol bij de reacties in je brein, die ervoor zorgen dat je je gelukkig, vrolijk of optimistisch voelt. Deze twee stoffen helpen je hersenen om nieuwe vertakkingen te maken en bestaande verbindingen te versterken. Als je gelukkig wilt zijn, moet je activiteiten zoeken die de aanmaak van deze twee stoffen stimuleren. We geven je de beste tips.

Denken

Zoals we al eerder aangaven is de manier waarop je denkt is een hele belangrijke tip om gelukkiger te worden. Kort gezegd ben je wat je denkt.

Negatief denken vertraagt de coördinatie in de hersenen. Daardoor wordt het moeilijk om gedachten te verwerken en oplossingen te vinden voor problemen. Zelfs al zijn dat maar kleine problemen. Focussen op negatieve dingen, geeft vaak een angstig gevoel en dat zorgt ervoor dat je hersenen minder informatie kunnen opnemen. Ook je humeur, je geheugen en het beheersen van reflexen wordt erdoor bepaald.

Positief denken zorgt ervoor dat de bloedstroom naar je brein wordt vergroot. Daardoor worden de neuronen in je hersenen actiever en maken ze meer verbindingen. Daarom is het belangrijk om veel positief te denken. Dat wil je ook je kinderen aanleren. Door middel van kleine stappen kom je al een heel eind.

Als iemand je een compliment geeft, zeg dan dankjewel. Dankbaarheid zorgt ervoor dat je positieve emoties in actie komen.

Als je een goede dag hebt, geniet ervan, er is zeker een goede reden voor. 

Als je een fout maakt, denk dan: ‘Oké, dat ging anders dan gepland, maar ik zoek een oplossing.’

Als er iets vervelends gebeurt, vraag je dan af of het erg is of jammer. Maak duidelijk onderscheid tussen deze twee.

Bedenk aan het eind van de dag eens 3 dingen die goed gingen. Dat kunnen hele kleine dingen zijn zoals: ‘iedereen vond het eten lekker vandaag’ of ‘de trein had geen vertraging’. Door bewust te denken aan positieve dingen werk je aan optimisme.

Focus en aandacht

De prefrontale cortex, het voorste gedeelte van je brein, zorgt ervoor dat alle informatie die binnenkomt verwerkt wordt. Jij bepaalt of dat bewust of onbewust gebeurt. Door heel bewust te focussen en je aandacht te richten op wat je wilt, train je je brein om overbodige gedachten uit te sluiten en je te richten op wat je belangrijk vindt. Iets leuks doen hoort daar ook bij. Iets leuks doen leidt je af van negatieve gedachten. Als je negatieve gedachten geen aandacht geeft en je richt je op de positieve, vermindert dat stress en wordt je blijer. Hoe meer je dit oefent, hoe beter je dit kunt. De verbindingen die in de hersenen gemaakt worden kunnen steeds makkelijker gebruikt worden en je komt dus steeds makkelijker bij het goede gevoel.

Vriendschappen

Vriendschappen brengen geluk. Het is belangrijk dat je je vriendschappen waardeert. Het is fijn om moeilijke dingen met een vriend te bespreken, zeker als je vriend goed kan relativeren. Het zorgt er ook voor dat je je veilig en geliefd voelt. Veel alleen zijn is niet goed voor je brein. Je brein heeft sociale contacten nodig om goed te kunnen functioneren. Zelfs het denken aan een geliefde of vriend, helpt al. In je hersenen worden dan namelijk ook die gebieden actief, die zorgen dat je je geliefd voelt en dat maakt je blij.

Daarmee is het maken van herinneringen belangrijker dan het geven of krijgen van cadeaus. Ervaringen geven meer langdurig geluk dan het kopen van dingen.

Naast hechte vriendschappen zou je ook aandacht moeten besteden het helpen van een ander. Als je een ander helpt komt er serotonine vrij bij jullie allebei. Je voelt je dan allebei gelukkiger. Probeer het maar. Neem jezelf voor om een dag in de week bewust anderen te helpen. Dat kan al met hele kleine dingen. Je kunt iemands brood smeren, iemands tas dragen of iemand voor laten gaan bij de kassa.
Heeft jouw kind de mogelijkheid en de tijd om te werken aan bijzondere vriendschappen? Dat bedoelen we heel letterlijk. Je kind zal niet de eerste zijn waarbij de agenda zo volgepland is met activiteiten, dat er voor spontane ontmoetingen met vrienden geen plaats meer is. Elk kind heeft het nodig om zich te vervelen, om tijd te hebben om te bedenken wat hij wil gaan doen, wie hij wil opzoeken. Jij gunt je kind toch ook zo’n waardevolle vriendschap?

Spelen

Als het over spelen gaat kunnen we als volwassenen juist iets van onze kinderen leren. Van nature spelen kinderen. Speelse activiteiten stimuleren in je brein de gebieden die te maken hebben met bewegen, gevoel en passie. Die combinatie zegt tegen je prefrontale cortex dat het leuk is! Spelen zorgt ervoor dat er dopamine vrij komt. Dat zorgt ervoor dat het plezier optimaal wordt en dat het goede gevoel blijft. Alle reden om eens wat vaker een spelletje te spelen of je te laten overhalen om dat potje voetbal aan te gaan. Wist je dat tafeltennis een van de beste sporten voor je brein is? Niet alleen worden allerlei vaardigheden getraind, denk bijvoorbeeld aan concentratie, doelgerichtheid of flexibiliteit, maar je gaat ook meer bewegen. Bewegen is heel erg goed voor je brein. Het zorgt voor een beter bloedcirculatie, dus er gaan meer zuurstof, glucose en voedingsstoffen naar je hersenen. Daardoor verbetert je geheugen en je denken. En denken was nu juist wat we nodig hadden om gelukkig te worden.

Slapen

Tot slot is slapen een belangrijke tip om gelukkig te worden of te blijven. Door goed te slapen worden serotonine en dopamine weer aangevuld. Tijdens je slaap krijgt je brein de kans te resetten. Er wordt meer proteïne aangemaakt dan wanneer je wakker bent en dat heb nodig om je cellen te laten herstellen. Je energie wordt aangevuld, je humeur wordt gelijkmatiger en je gezondheid wordt beter. Voldoende slaap zorgt ervoor dat je je beter kunt focussen, dat je nieuwe vaardigheden kunt leren en dat je belangrijke informatie kunt onthouden. Nieuwe dingen leren draagt bij aan je geluk, zelfs als de weg erheen moeilijk is.

Al met al lijken dit een hoop wijze lessen, maar zijn er vast al veel dingen die je al onder de knie hebt. Blijf de dingen die goed gaan doen, probeer te veranderen wat beter kan en word een gelukkig mens. En het belangrijkste van dit alles; ook je kind zal hierdoor gelukkiger worden.

Geluk is niet krijgen wat je wilt maar willen wat je krijgt.  Garth Brooks

 Leestips

Verder lezen over dit onderwerp? Bestel dan het boek Leergeluk van De Breinschool, lees het boek van Emma Seppala, De flow van het geluk, Geluk begint in je brein van Teresa Aubele, Gifted@248 hefst 2019 of Ikigai van Héctor Garcia.